GAIDĖ

Gaidė – kaimas Ignalinos rajone, , šiaurės rytiniame Gaidės ežero krante. 8 km į pietryčius nuo Visagino, 3 km į vakarus nuo Lietuvos ir Baltarusijos valstybės sienos. Seniūnaitijos centras. Kaime stovi medinė Gaidės Nukryžiuotojo Jėzaus bažnyčia. Gaidė 1514 m. paskirta Drūkšių klebonijai. 1726 m. pastatyta medinė koplyčia, per 1794 m. sukilimą gerokai apgriauta. Todėl 1812 m. kanauninko Teofilio Gruževskio buvo atnaujinta.1849 m. Gaidė priskirta prie Žemaičių vyskupijos. 1883 m. kun. H.Beržanskio rūpesčiu pastatyta nauja medinė bažnyčia. 1900–1908 m. klebonavęs Juozapas Žiogas (1868–1935 m.). kas antrą sekmadienį pamaldas laikė lietuviškai, parapijiečiai pramoko lietuviškų giesmių. Iškėlus J. Žiogą, lietuviškos pamaldos panaikintos.

Literatūra

Słownik geograficzny Królewstwa Polskiego i innych krajówsłowiańskich, 1880-1914, Tom II, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 440.
Gaidė. Mūsų Lietuva, 1964. T. 1, Bostonas: Lietuvių enciklopedijos leidykla, 656.
Gaidės ir Rimšės apylinkės, 1969, red. Antanas Tyla, Vilnius: Vaga.

Pateikėjas

[Gaidė, MK25] Pateikėja moteris, gim. 1925 m., visą laiką gyvena Gaidėje. Daug metų giedojo bažnyčios chore, mokėsi lenkų mokykloje, baigė šešias klases.

Audio įrašas

Oj, o kościele to dużo można powiejeć, bardzo. Aż nie wierzy sie, że ten kościoł kiedyś był wypełniony po brzegi, aż nie chce sie wierzyć. Tak, tak, a teraz pustki, młodzieży bardzo mało, wszyscy w mieście, no a starsi ludzie nie wszyscy i mogo, to teraz po prostu pójdziesz do kościoła, to oj, aż strasznie paczszeć, w ławkach po kilka tych ludzi, tak, bardzo pomieniało sie wszystko, bardzo życie zmieniło sie. A kiedyś tak wesoło było. Tutej taki dom jest, to dom katolicki my nazywali kiedyś, to on jest parafijalny, on jest zbudowany przez parafian, ofiary parafian były, no i pomagali w pracy, wszystko, i mój tatuś kiedyś, świentej pamieńci, woził z lasu te belki wszysko, na ten dom. Teraz słuchamy, już ten dom sprzedajo. On jest przecież czysto parafijalny dom. No to tam kiedyś te tańce, jak było ślicznie, i przedstawienia, i te tańce, ǀmuzyka była, i swoja |muzyka nazywali, z górki. To taka przez chórzystek zorganizowana, tam młodzież, chórzyści byli, kto na skrzypcech grał, kto na mondolince, kto tam na harmonji, ale było bardzo wesoło, bardzo pienknie, śpiewamy. Przetańczymy i zaraz zaczynamy pieśni przeróżne. Naprawde, życie było takie urozmaicone, takie pienkne i tak zawsze donżyliśmy, żeby pójść. Przydziemy z kościoła, to śpieszymy, czem szybciej, tam zaraz piłka, a późnij ta zabawa. Nu tak zbierała sie młodzież, bardzo chentnie, i to młodzież nawet, i dość daleko, bo i Dryświaty, teraz to Białoruś, i później Smołwy, też to jest dość odległość taka, nu ile tam, może wiencej dziesieńciu kilometrów, przeszło chyba dziesieńciu, dużo zbierało sie, od Rymszan. Bardzo dużo było młodzieży, chentnie do nas przyjeżdżali, to rowerami, to tak o. Teraz wszystko skończyło sie, bez okien, porozwalane te budynki, straszny widok, nic nie poradzisz, naprawde, dla młodzieży nieciekawe życie. Jeżdżo, szukajo tych zabaw, żeby gdzieś potańczyć, chociaż młodość ma swoje prawa.
[oj/ o kośćel’e to dužo možna pov’ejeć/ bardzo// aš ńe v’ežy śe/ že ten kośćoł k’edyś był vypełńony po bžeg’i/ aš ńe xce śe v’ežyć//tak/ tak/ a teras pustk’i/ młodźežy bardzo mało/ fšyscy v m’eśće/ no a starśi l’udźe ńe fšyscy i mogo/ to teras po prostu pujdźeš do kośćoła / to oj/ aš strašńe pačšeć/ v łafkax po k’ilka tyx l’udźi/ tak/ bardzo pom’eńało śe fšystko/ bardzo žyće zm’eńiło śe// a k’edyś tak vesoło było// tutej tak’i dom jest/ to dom katol’ick’i my nazyval’i k’edyś/ to on jest paraf’ijal’ny/ on jest zbudovany pšes paraf’jan/ of’iary paraf’jan były/ no i pomagal’i f pracy/ fšystko/ i muj tatuś k’edyś/ śv’entej pamieńći/ voz’ił z lasu te belʼk’i fšysko/ na ten dom// teras słuxamy/ juš ten dom spšedajo// on jest pšećeš čysto paraf’ijalny dom// no to tam k’edyś te tańce/ jak było śl’ičńe/ i pšetstav’eńa/ i te tańce/ ǀmuzyka była/ i svoja |muzyka nazyval’i/ z gurk’i// to taka pšes xužystek zorgańizovana/ tam młodźeš/ xužyśći byl’i/ kto na skšypcex grał/ kto na mondol’ince/ kto tam na γarmońji/ al’e było bardzo vesoło/ bardzo p’eŋkńe/ śpevamy// pšetańčymy i zaras začynamy p’eśńi pšeružne// ǀnapravde/ žyće było tak’e urozmaicone/ tak’e p’eŋkne i tak zafše dąžyl’iśmy/ žeby pujść// pšydźemy s kośćoła/ to śp’ešymy/ čem šypćej/ tam zaras p’iłka/ a puźńij ta zabava// nu tak z’b’erała śe młodźeš/ bardzo xentńe/ i to młodźeš navet/ i dość dal’eko/ bo i Dryśv’aty/ teras to B’ałoruś/ i puźńej Smołvy/ teš to jest dość odl’egłość taka/ nu il’e tam/ može v’encej dźeśeńću k’ilometruf/ pšešło xyba dźeśeńću/ dužo z’b’erało śe/ od Rymšan// bardzo dužo było młodźežy/ xentńe do nas pšyježdžal’i/ to roveram’i/ to tak o// teras fšystko skońčyło śe/ bez ok’en/ porozval’ane te budynk’i/ strašny v’idok/ ńic ńe poradźiš/ napravde/ dla młodźežy ńećekave žyće// ježdžo/ šukajo tyx zabaf/ žeby gdźeś potańčyć/ xoćaš młodość ma svoje prava]