KULVA

Kulva – kaimas Jonavos rajone, seniūnijos centras. Yra Kulvos Švč. Mergelės Marijos bažnyčia, pastatyta 1925 m., Kulvos Abraomo Kulviečio pagrindinė mokykla, biblioteka, paštas, dvaro parkas, senosios kapinės. Prie kelio į Kauną pastatytas obeliskas A. Kulviečio garbei (architektas K. Gibavičius).
Kulva istoriniuose šaltiniuose minima nuo 1382 m. Naujojoje Prūsijos kronikoje, vėliau minimas Kulvos dvaras. XVI a. pradžioje pastatyta medinė koplyčia, apie 1650 m. jos vietoje pastatyta mūrinė, 1901 m. įsteigta pradžios mokykla. Vietos gyventojai dar kalba lenkiškai.

Literatūra

Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, T. VI, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1980, 249 psl.
Tarybų Lietuvos enciklopedija, T. II, Vilnius: Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1986, 430 psl.
Mūsų Lietuva, T. II, Bostonas: Lietuvių enciklopedijos leidykla, 1965, 367 psl.
Dolna Kułwa. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. II, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 102.

Pateikėjas

[Kulva, VB30] Pateikėja moteris, gimusi 1930 metais Songališkių kaime, netoli Kulvos. Moka lenkų, lietuvių ir rusų kalbas. Baigė 3 klases lietuvių mokyklos. Dirbo mokykloje vyrėja. Lenkiškai kalba jos vaikai ir anūkai.

Audio įrašas

[Co z kartofli robili? Tarkowali jakoś?] Tarkowana. Nu przez tareczka tarkujim, teraz już ja mam ta elektryczna. I to ja jedna teraz jak mieszkam, to ja i sobia potarkuja renko. I tak wiesz, i cypiliny, i na patelni piekci smażona kartofla, i tartocha jak nazywajo. [Co takiego?] Nu przez tareczka jak potarkowana ta kartofla wie, i smażysz uo jeść, to nazywa się tartocha. [Tartocha? ] Ciartocha, cy, ciartocha. [A dlaczego tak?]. To i dzieci wiedzo, ta ciartocha. To wo, róznia. [A na liściach kapuścianych?] Jak była ta piec, my mamy postawiwszy też, jak była o czeladź u mnie, pięć dzieci, to bywało na latam na zima nasuszym lisciow na chleb naniesim, wie, na stołach położym, to oni pięknie wyschno, kapuściane te lisci i potym przez zima pieczym bondy, bondy. [I jak te bondy piekli?] A na tam na łapatka ta drzawniana, na liści, liści położysz i potym kartofli tej tarkowanej i du pieca, i jak smacznie. [Ciekawie, i z czym jedli?] A bywało i z twarogiem chto chce ja dla dzieci, a tutus z tłustoscio, smiatanki tam, z tłustoscio włoży cybulki trocha drobno posmażysz włożysz, zalejisz, już jak kiedy do pieca postawisz misa wielka, jak pospiejisz, jeżeli nie przychodzo chto jeść, to ony aż sparzon sie, tak wie, jak kaszy, do kaszy taki smak.
[Co z kartofli robili? Tarkowali jakoś?] tarkovana// nu pšes tarečka tarkujim/ teras juš ja mam ta el’ektryčna// i to ja jedna teras jak m’eškam/ to ja ji sob’a potarkuja reŋko// i tak v’eš/ i cyp’il’iny/ i na patel’ńi p’ekc’i smažona kartofl’a/ i tartoxa jak nazyvajo// [Co takiego?] nu pšes tarečka jak potarkovana ta kartofl’a v’e/ i smašyš uo jes’c’/ to nazyva s’e tartoxa// [Tartocha? ] c’artoxa/ cy/ c’artoxa// [A dlaczego tak?] to i dz’ec’i v’edzo/ ta c’artoxa// to vo, ruzńa// [A na liściach kapuścianych?] jak była ta p’ec/ my mamy postav’ifšy teš/ jag była o czel’ac’ u mńe/ p’eńc’ dz’ec’i/ to byvało na l’atam na z’ima nasušym l’is’c’of na chl’ep nańes’im/ v’e/na stołax połožym/ to ońi p’eŋkńe vysxno/ kapus’c’ane te l’is’c’i i potym pšez z’ima p’ečym bondy/ bondy// [I jak te bondy piekli?] a na tam/ na łapatka ta džavńana/ na l’is’c’i/ l’is’c’i połožyš i potym o kartofl’i tej tarkovanej i du p’eca/ i jak smač’ńe// [Ciekawie, i z czym jedli?] a byvało i s tvarog’em xto xce ja dl’a dz’ec’i,/ a tutus’ s tłustos’c’o/ sm’ataŋk’i tam/ s tłustos’c’o vłožy cybulk’i troxa drobno posmažyš vłožyš/ zal’ejiš/ juš jak k’edy do p’eca postav’iš m’isa v’el’ka/ jak posp’ejiš/ ježel’i ńe pšyxodzo xto jes’c’/ to ony aš spažon s’e/ tak v’e/ jak kašy/ do kašy tak’i smak//