PABAISKAS

Pabaiskas – miestelis Ukmergės rajone, seniūnijos centras. Miestelyje yra Švč. Trejybės bažnyčia (pastatyta 1836 m.), kapinių koplyčia, veikia Pabaisko pagrindinė mokykla, biblioteka, paštas.

Laukuose tarp dabartinio Pabaisko ir Žirnajų šiaurinės pakrantės 1435 m. įvyko Pabaisko mūšis, kuriame Lietuvos didžiojo kunigaikščio Žygimanto pajėgos nugalėjo Švitrigailos kariuomenę. Mūšio lauke Žygimantas Kęstutaitis, atsidėkodamas Dievui už pergalę, pastatė Pabaisko bažnyčią, apie kurią išaugo miestelis. Vietiniai gyventojai teigia, kad miestelio pavadinimas kilęs iš lenkų kalbos: pobojowisko reiškia „mūšio vieta“ (turimas omenyje Pabaisko mūšis).

Literatūra

Pabaiskas. Mažoji lietuviškoji tarybinė enciklopedija, T. II, Vilnius, Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1968, 725 psl.
Pabaiskas. Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, T. VIII, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1981, 392 psl.
Pabaiskas. Tarybų Lietuvos enciklopedija, T. III,Vilnius: Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1987, 255 psl.
Stanisław Alexandrowicz, 1970, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w., w: Acta BalticoSlavica VII, 97.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. VIII, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 344.

Pateikėjas

[Pabaiskas, JŽ26] Pateikėjas vyras, gimęs 1926 metais, moka lenkų, rusų ir lietuvių kalbas. Dirbo mokykloje mokytoju, dėstė lietuvių ir rusų kalbas. Kalbėti lenkiškas išmoko šeimoje, nes žmona buvo lenkė.

Audio įrašas

Uojciac miał ziemia, nu przy ziemi to potym przyszłoś i bydło paść trocha, niadużo. Przyszłoś i główne roboty robić. Ja do którego roku, do trzydzieści, do czterdzieści siódmego roku nia umiałem nic powiedzieć po polsku. Żona wziełem i ona mnie pouczyła, ja jej lepiej wyuczyłem po litewsku jak ona mnie po polsku. [Polka żona?] Jak powiedzieć, Litwinka, no po polsku była umiała dobrza mówić. [Może mógłby Pan trochę powiedzieć o wojnie?] A co wojna, wojna szła i przeszła wszystko. [Pan był w wojsku?] Nie, nia byłem, nauczycielow nia brali do wojska. [A co pan uczył?] Ja uczyłem, raniej uczyłem litewski język, potym uczyłem sie w Piedinstytucie, ruski język. [A szkoła, w której pan pracował, była duża?] Wo tu Pabajska Srednia Szkoła. [Ile dzieci było w szkole?] Niamało, wiencej jak dwieście. [A nauczycieli dużo było?] Było. Nia pamientam ile to ich była.
uojc’ac m’ał z’em’a/ nu na pšy z’em’i to potym pšyšłos’ i bydło pas’c’ troxa/ ńadužo// pšyšłos’ i głuvne roboty rob’ic’// ja do kturego roku/ do čydz’es’c’i/ do čterdz’es’c’i s’udmego roku ńa um’ałem ńic’ pov’edz’ec’ po polsku// žona vz’ełem i ona mńe poučyła/ ja jej l’ep’ej vyučyłem po l’itefsku jak ona mńe po pol’sku// [Polka żona?] nu była/ jak pov’edz’ec’/ l’itv’iŋka/ no po pol’sku była um’ała dobža muv’ic’// [Może mógłby Pan trochę powiedzieć o wojnie?] a co vojna/ vojna šła i pšešła fšysko// [Pan był w wojsku?] ńe/ ńa byłem/ nauczyc’elof ńa bral’i do vojska// [A co pan uczył?] ja učyłem/ rańej uč’yłem l’itefsk’i jenzyk/ potym učyłem s’e f p’ed’instytuc’e/ rusk’i jenzyk// [A szkoła, w której pan pracował, była duża?] vo tu pabajska sredńa škoła// [Ile dzieci było w szkole?] ńamało/ v’encej jak dv’es’c’e// [A nauczycieli dużo było?] było// ńa pam’entam il’e to ix była//