EIŠIŠKĖS

Eišiškės – miestas Šalčininkų rajone, prie sienos su Baltarusija, seniūnijos centras. Mieste stovi 1852 m. pastatyta Eišiškių Kristaus Karaliaus Žengimo į dangų bažnyčia, veikia dvi gimnazijos: Stanislovo Rapolionio dėstomąja lietuvių kalba ir Eišiškių, dėstomąja lenkų kalba. Netoli miesto yra Eišiškių piliavietė – XIV a. mūrinės pilies griuvėsiai.
Eišiškės – sena jotvingių gyvenvietė. XIV a. viduryje svarbios kelių sankryžos apsaugai pastatyta aptvarinė pilis. Manoma, kad ją pastatė žinomas to meto Lietuvos didikas Eikša. Apie 1500 m. pastatyta bažnyčia, nuo 1524 m. veikė parapinė mokykla.
Netoli Eišiškių gimė Stanislovas Rapolionis (~1485–1545). Tai vienas lietuvių raštijos pradininkų, pirmasis Karaliaučiaus universiteto teologijos profesorius.

Literatūra

Eišiškės. Mūsų Lietuva, T. I, Bostonas: Lietuvių enciklopedijos leidykla, 1964, 303 psl.
Mykolas Senkevičius, Stanislovas Mikonis, 2002, Eišiškės, Vilnius: Žuvėdra.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. II, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, psl. 319.
Machulak, Mieczysław, 2017, W Ejszyskiej stronie, Wojkówka-Połaniec.
Monografia rejonu solecznickiego, 2011, Wrocław.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. II, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 319 – 320.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XV, cz. 1, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 470.

Pateikėjas

[Eišiškės, HM39] Pateikėja moteris, gimusi1939 metais, baigė rusų mokyklą, paskui mokėsi Vilniaus pedagoginėje moklykloje ir Maskvos Herceno institute. Moka lenkų, rusų kalbas, gali susikalbėti lietuviškai.

Audio įrašas

Nu ja pamiętam, zawsze ojciec choinka przynosił do domu, stawiali choinka, ali to było w dzień Wigilii tylko. Nigdy wcześniej nie stawiano choinki, jak teraz stawiajo i miesiąc wcześniej, nie, tego nie ma. No, ji, nu jakie u nas były zabawki, takie papierowe aniołki tam, laleczki w sukieneczkach ładnych, ciastka wiesiliśmy. Taka była u nas jedna jabłonka w sadzie, to ojciec zawsze już źbierał takie jabłuszka malutkie czerwone. Nu bo co tam było, nic nie było przecież, nu. [Te zabawki sami robili?] Nu nie, to to były sklepowe zabawki, jeszcze chyba gdzieś tam, ja nie wiem, może mama gdzieś tam kiedy kupiła, jeszcze będąc dziewczyno, nawet nie wiem. Bo to już ja pamiętam, że już jak my ubierali ta choinka, od paru lat jak pamięta sie, to już było wszystko u nas. A potym my sami już robili. I ze słomki tam coś takiego wyrabiali, i tam wszystko tak upiększali mieszkanie. [A jakie to upiększenia? Może to pająki czy gwiazdy?] Pająki, różne gwiazdy byli, tak, byli to, no i potym już siadamy do stołu, obowiązkowo sianko było zawsze tutej i dwunaście dań, do dzisiejszego dnia.
nu ja pam’entam/ zafše ojćec xoinka pšynośił do domu/ stav’al’i xoinka/ al’i to było v dźeń v’igil’ii tyl’ko// ńigdy fčeśńej ńe stav’ano xoink’i/ jak teras stav’ajo i m’eśonc fčeśńej/ ńe/ tego ńe ma// no/ ji/ nu jak’e u nas były zabafk’i/ tak’e pap’erove ańołk’i tam/ l’al’ečk’i f suk’enečkax ładnyx/ ćastka v’eśil’iśmy// taka była u nas jedna jabłonka f sadźe/ to ojćec zafše juš źbierał mal’utk’e tak’e jabłuška červone// nu bo co tam było/ ńic ńi było przećeš/ nu// [Te zabawki sami robili?] nu ńe/ to byl’i skl’epovy zabafk’i/ ješče xyba gdzieś tam/ ja ńe v’em/ može mama gdźeś tam k’edy kup’iła/ ješče bendonc dźefčyno/ navet ńe v’em// bo to juš ja pam’entam/ že juš jak my ub’eral’i ta xoinka/ od paru l’at jak pam’enta śe/ to juž było fšystko u nas// a potym my sam’i juš robil’i// i ze słomk’i tam coś tak’ego vyrab’al’i/ i tam fšystko tak up’eŋkšal’i m’eškańe// [A jakie to upiększenia? Może to pająki czy gwiazdy?] pajoŋk’i/ ružne gv’azdy byl’i/ tak/ byl’i to/ no i potym juš śadamy do stołu/ obov’onskovo śanko było zafše tutej i dvunaśće dań/ do dźiśejšego dńa//