PANOTERIAI

Panoteriai – miestelis Jonavos rajone, seniūnaitijos centras. Kaime stovi mūrinė Panoterių Šv. Kryžiaus Atradimo bažnyčia. Veikia biblioteka, paštas, kultūros centras, Panoterių Petro Vaičiūno pagrindinė mokykla, ambulatorija, žemės ūkio bendrovė „Panoterių ūkis“.
Vietovė minima nuo 1441 m., priklausė Siesikų dvarui ir parapijai. 1441 m. dvarininkas Baltramiejus Urbonaitis dovanojo Siesikų klebonijai Panoteriuose žemės sklypą, kuriame pastatė koplyčią. Nuo XVI–XVII a. minimas Panoterių dvaras. XVI a. 2-ojoje pusėje – XVIII a. pradžioje koplyčia buvo paversta reformatų bažnyčia, kuri 1700 m. sudegė. Apie 1744 m. pastatyta nauja katalikų koplyčia, pagal kurią XVIII–XIX a. vietovė buvo kitaip vadinama Koplyčiomis (lenk. Kaplice, Kaplica).
XIX a. dvarui priklausė 10 valakų (apie 210 ha) žemės, o jį valdė bajorai Domeikos.

Literatūra

Panoteriai. Tarybų Lietuvos enciklopedija, T. III, Vilnius: Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1987. 299 psl.
Panoteriai. Mūsų Lietuva, T. II, Bostonas: Lietuvių enciklopedijos leidykla, 1965, 548 psl.
Kaplice. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. III, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 824.
Kaplice. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XV, cz.2, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 56.

Pateikėjas

[Panoteriai, AM34] Pateikėja moteris, gimė 1934 metais Belazariškių kaime netoli Siesikų, visa laiką gyvena Panoteruose. Baigė 11 klasių lietuvių mokyklos, moka lenkų ir lietuvių kalbas. Dirbo žemės ūkyje.

Audio įrašas

Ojcowia ziemia, nu pracowali, ziemia jak to powiedziać, wyrabiali, ot tak o, pierw byli w Biełazaryszkach, potym już tutyj w Piliakojniach ziemia wzieli dwadzieścia haktarów od takiego pana już tam to jak to powiedzieć, arendowali, wychodzi tak, arendowali tak, nu i płacili dla tego pana i wiela tak i żyli, zrobio kontrakt, wiela tam, wiela płacić, nu tak o i. (Nu i czy dobrze żyli? Czy udawało się przeżyć z tej ziemi?) Nu wie, i udawało sia, tyko dużo, dużo wyszła na nic, potym jak piniendzy zginieli, wszystko uojciec żeby kupić, kupić kawał ziemi, o tak o zbierał, zbierał piniendzy, składał do banku, wszysku, że już i miał, miał na jedna kolonia miał piniendzy, ala znów nie podobała sia i on nie kupował, a, żeby tak ot kupić i już większy kawałak, co, a potym wie, jak w czterdziestym roku, jak zaszli te, i wszystko, te i piniendzy zgineli, i tak i. To potym mówia od takiego już, już uojciac potym i umar wiem już w sześdziesiontym roku, a my tam i mieszkalim, a ten żył też w siesickiej parafii, taki Szydłowski, ot my ud jich, już tu miałam brata i siostra, my we trzech bylim. Nu potym my kupilim te budynki, wiem i ziemi była kupiona jakoś tak, i zapisana. Tam była dwadzieścia aktarów, czternaścia bylim zapisawszy już na siebia, kupiwszy, już z tym panam, ala baz dokumentów, nu jest i tego, że już on ten, żeby już nie wywieźliby musi, o tak o, ża wiem że i sprzedał. Ojciac prawda był ta ziemia kupiwszy, już nia my sami, a potym my od jegu już te i budynki kupilim, już te, to i dokumenty mielim, co. A potym jak milioracja, to już tu przewiezlim, z tych budynkow o wymurowany bydynak to już tu postawilim, już sami, co kupiona to kupiona.
uojcov’a z’em’a/ nu pracoval’i/ z’em’a jak to pov’edz’ac’/ vyrab’al’i/ ot tak o/ p’erv byl’i v b’ełazaryškax/ potym juš tutyj f pil’akojńax z’em’a vz’el’i dvadz’es’c’a haktaruf od tak’ego pana juš tam to jak to pov’edz’ec’/ arendoval’i/ vyxodz’i tak/ arendoval’i tak/ nu i płac’il’i dl’a tego pana i v’el’a tak i žyl’i/ zrob’o kontrakt/ v’el’a tam/ v’el’a płac’ic’/ nu tak o i// (Nu i czy dobrze żyli? Czy udawało się przeżyć z tej ziemi?) nu v’e/ i udavało s’a/ tyko dužo/ dužo vyšła na ńic/ potym jak p’ińendzy zg’ińel’i/ fšystko uojc’ec žeby kup’ic’/ kup’ic’ kavał z’em’i/ o tak o zb’erał/ zb’erał p’ińendzy/ składał do baŋku/ fšysku/ že juš i m’ał/ m’ał na jedna kol’ońa m’ał p’ińendzy/ al’a znuf ńe podobała s’a i on ńe kupovał/ a/ žeby tak ot kup’ic’ i juš v’eŋkšy kavałak/ co/ a potym v’e/ jak f čterdz’estym roku/ jak zašl’i te/ i fšystko/ te i p’ińendzy zg’inel’i/ i tak i// to potym muv’a od tak’ego juš/ juš uojc’ac potym i umar v’em f šes’dz’es’ontym roku/ a my tam i m’eškal’im/ a ten žył teš f s’es’ick’ej paraf’ji/ taki šydłofsk’i/ ot my ud’ jix/ juš tu m’ałam brata i s’ostra/ my ve čšex byl’im// nu potym my kup’il’im te budyŋk’i/ v’em i z’em’i była kup’ona jakos’ tak/ i zap’isana// tam była dvadz’es’c’a aktaruf/ čternas’c’a byl’im zapisafšy juš na s’eb’a/ kup’ifšy/ juš s tym panam/ al’a baz dokumentuf/ nu jest i tego/ že juš uon ten/ žeby juš ńa vyv’ezl’iby mus’i/ o tak o/ ža v’em že i spšedał// uojc’ac pravda był ta z’em’a kup’ifšy/ juš ńa my sam’i/ a potym my ud jegu juš te i budyŋk’i kup’il’im/ juš te/ to i dokumenty m’el’im/ co// a potym jak m’il’orac’ja/ to juš tu pšev’ezl’im/ s tyx budynkuf o vymurovany bydynak to juš tu postav’il’im/ juš sam’i/ co kup’ona to kup’ona//