MARCINKONYS

Marcinkonys – kaimas Varėnos rajone, prie Vilniaus–Marcinkonių geležinkelio. Yra ambulatorija, vaistinė, biblioteka, paštas, kultūros namai, girininkija, etnografinis muziejus (etnokultūrinio ir gamtosauginio švietimo centras). Istoriniuose šaltiniuose minimas nuo 1637 m., 1770 m. pastatyta pirmoji Marcinkonių bažnyčia. Kaimas pradėjo augti XIX a. antrojoje pusėje, kai pro jį buvo nutiestas Sankt Peterburgo–Varšuvos geležinkelis ir pastatyta geležinkelio stotis, aplink Marcinkonių stotį išsiplėtė gyvenvietė, kuri XX a. antroje pusėje susijungė su kaimu. 1939–1940 m. kaimas buvo Baltarusijos TSR sudėtyje, 1940 m. rugpjūčio 3 d. atiteko Lietuvos TSR. 1943 m. įsteigta pradžios mokykla, 1944–1949 m. progimnazija, 1949–1954 m. septynmetė, 1954–2001 m. vidurinė, nuo 2001 m. Marcinkonių pagrindinė mokykla.

Literatūra

Marcinkonys. Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, T. VII, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1981, 238 psl.
Marcinkonys. Tarybų Lietuvos enciklopedija, T. II, Vilnius: Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1986. 691 psl.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 105.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. VI, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 105.
Mirosław Gajewski, 2002, Nasze podwileńskie ojczyzny, Wilno: Wydawnictwo Czas.

Pateikėjas

[Marcinkonys, HG39] Pateikėja moteris, gimė 1939 metais Marcinkonių kaime. Moka lenkų, rusų ir lietuvių kalbas. Baigė ekonomikos technikumą Kaune, dirbo buhaltere.

Audio įrašas

[A na Wielkanoc co robili?] Na Wielkanoc, nu co. U nas taki był baranyk, jeszcze z Czenstochowa był mama kupiła, musi przywiozła, i czenstochowski koscioł był taki, teraz nie wiem kto zabrał, musi czy siostra, czy brat, no ale ten baranyk, tu my sieli owies, i baranek do srodka owsa, owies, owies już taki był taki wielkości, naukoła jajkami obkładali na takim talerzu, na stoł, nu, z barankiem. Potym nu jak robili, piekli taki kumpiak cielaka, teraz tak nie robia, w piecu pamientam babcia piekła taki, nu cielencina. Nu i bułki piekli, baby różne tam takie, potym te, jak oni nazywajo sie jeszcz`e, nie strucli, ale te, nu ja zapomniała jak oni, takie, takie placki, takie, nu i tam co. Już ryba, takiego tam, ryby tego to już nie było, tyko miensne najwiencej. [A jajka?] A jajka maluwali. [A jak?] Nu jak maluwali, my w łusce maluwali, potym z woskim maluwali, a tak jak teraz wo, tu u nas tutyj ja to nie pomientam żeby u nas chto umiał wydrapywać tak. To tak ja nie pamientam, jak było, ali woskim, to tam już kwiatuszki, tam różne takie tam tu było, to my robili. Słomko robili, potym robili tam takim jak nu jak malarze malujo, to tako k`istoczko tako zrobiona. Tak my tak malowali, i dzieci tam pomagali my. Tyko tak. Potym prawda farby byli, różne kolory farbów. [A dzieci może kaczali jajka?] A my tak, my kaczali, my robili na deska tak o, i potym kaczali, i chto kogo zbije, już jego jajko. Tak wo, bawili się my tak.
[A na Wielkanoc co robili?] na v’el’kanoc/ nu co// u nas tak’i był baranyk/ ješče z čenstoxova był/ mama kup’iła/ mus’i pšyv’ozła/ i čenstoxofsk’i kos’c’oł był tak’i/ teras ńe v’em kto zabrał/ mus’i čy s’ostra/ čy brat/ no al’e ten baranyk/ tu my s’el’i ov’es/ i baranek do srotka ofsa/ ov’es/ ov’es juš tak’i był tak’i v’el’kos’c’i/ naukoła jajkam’i opkładal’i na tak’im tal’ežu/ na stoł/ nu/ z barank’em// potym nu jak rub’il’i/ p’ekl’i tak’i kump’ak c’el’aka/ teras tak ńe rob’a/ f p’ecu pam’entam babc’a p’ekła tak’i/ nu ćel’enc’ina// nu i bułk’i p’ekl’i/ baby ružne tam tak’e/ potym te/ jak ońi nazyvajo s’e ješč`e/ ńe strucl’i/ al’e te/ nu ja zapomńała jak ońi/ tak’e/ tak’e pl’ack’i/ tak’e/ nu i tam co// juš ryba/ tak’ego tam/ ryby tego to juš ńe było/ tyko m’ensne najv’encej// [A jajka?] a jajka mal’uval’i// [A jak?] nu jak mal’uval’i/ my v łusce mal’uval’i/ potym z vosk’im mal’uval’i/ a tak jak teraz vo/ tu u nas tutyj ja to ńe pom’entam žeby u nas xto um’ał vydrapyvac’ tak// to tak ja ńe pam’entam/ jak było/ al’i vosk’im/ to tam juš kv’atušk’i/ tam ružne tak’e tam tu było/ to my rob’il’i// słomko rob’il’i/ potym rob’il’i tam tak’im jak nu jak mal’aže mal’ujo/ to tako k`istočko tako zrob’ona// tak my tak mal’oval’i/ i dz’ec’i tam pomagal’i my// tyko tak// potym pravda farby byl’i/ ružne kol’ory farbuf// [A dzieci może kaczali jajka?] a my tak/ my kačal’i/ my rob’il’i na deska tak o/ i potym kačal’i/ i xto kogo z’b’ije/ juš jego jajko// tak vo/ bav’il’i s’e my tak//