INTURKĖ

Inturkė – miestelis molėtų rajone. Inturkė žinoma nuo 1373 m. XVI a. – seniūnijos centras. Nuo XVI a. ir jos apylinkės priklausė Lietuvos dydžiojo kunigaikščio dvarui. 1555 m. pastatyta bažnyčia (perstatyta 1668 m., XVIII a. viduryje – XIX a. pirmoje pusėje). 1834 m. įsteigta pradžios mokykla, 1860 m. pastatyta stačiatikių cerkvė. 1949 m. įkurtas Inturkės kolūkis, kolūkio centrinė gyvenvietė.

Literatūra

Inturkė. Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, T. IV, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1978, 489 psl.
Inturkė. Tarybų Lietuvos enciklopedija, T. II, Vilnius: Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1986, 59 psl.
Inturkė. Mūsų Lietuva, T. II, Bostonas: Lietuvių enciklopedijos leidykla, 1965, 51 psl.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. III, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 298.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XV, cz. I, 1880-1914, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 613.

Pateikėjas

[Inturkė, AM30] Pateikėja moteris, gim. 1930 m. Inturkės kaime. Baigė vieną klasę pagrindinės mokyklos lietuvių kalba. Moka rusų ir lenkų. Dirbo kolūkyje.

Audio įrašas

Nu to kolędniki, to ksiądz jeździł po kolędzie, pa Bożym Narodzeniu. Nu to jeździli, byli, już taka przyjęta, cały czas i jeździli, ksiądz jeździł swoimi tymi sługami i każden, każden, każden rok jeździł po każdej chacie. [Tylko ze sługami, takie kościelne?] Aha, kościelne, kościelne, arganisty tam, zachrystjan, dzwonik przódy przejdzi, da wiedza, że już kiedy, kiedy przyjedzi da tej wiośki, nu to te, to tam jemu dajo zboża. Dawniej żeż, nu a księdzu to trocha piniendzy tamsabirajo dajo, jaki tam ma, lit, ci pół lita, wiele tam, już taka była. Ależ ta kolęda to była, bywała dzieciam najgorzaj to pacierzy pyta sie. To pochowajon sie, chowalim sia, wlazo pad łóżki i uciekno większa chtóra. [A nie przyjeżdżali za królów ubrani?] Nie, tu u nas nie przyjeżdżali, może gdzie i przyjeżdżali, jak u nas to nie. Ja, my raz z bratam czuć nie zadusili sia od księdza pochowali sia na piec, pacierzy żeby nie pytałby sia, nu a naszy dziad`uk stary był i już siond tak tu za piecam łóżka, a on na łóżku koncu i siedział tutaj, a my pochowawszy sia na piecu lażeli, obydwa z bratam. Tam było już odzienia mamy rzucona ta gorsza, tam paduszki, wszystko, już to pasłana łóżki byli już pięknie, czysto, już jak i księdzu, księdza czakali. Nu i ksiądz przyszad tam da dziaduka gada, to my i padleźli pad ta odzienia, nie sapali obydwa, jakie tam bylim, musi po pięć lat bylim, może takie ot malutkie. Czuć wyleźli, to byli oczy zapuchszy, czuć nie zadusili sie od księdza pochowawszy sie byli na piecu.
nu to kol’endńik’i/ to kśondz jeździł po kol’eńdźe/ pa božym narodzeńu// nu to jeźdźil’i/ byl’i/ juš taka pšyjenta/ cały čas i jeźdźil’i/ kśonc jeźdžił svoimi tymi sługami i každen/ každen/ každen rok jeźdźił po každej xaća// [Tylko ze sługami, takie kościelne?] aha/ kośćel’ne/ kośćel’ne/ argańisty tam/ zaxryst’jan/ dzvońik pšudy pšejdźi/ da v’edza/ že juš k’edy/ k’edy pšyjedźi da tej v’ośki/ nu to te/ to tam jemu dajo zboža// davńej žeš/ nu a kśendzu to troxa p’in’endzy tam sab’irajo dajo/ jak’i tam ma/ l’it/ ći puł l’ita/ v’el’e tam/ juš taka była// al’eš ta kol’enda to była/ byvała dźećam najgožaj to paćežy pyta śe// to poxovajon śe/ xoval’im śa/ vl’azo pad łušk’i i ućekno v’eŋkša xtura// [A nie przyjeżdżali za króli ubrani?] nie/ tu u nas n’e pšyježdžal’i/ može gdźe i pšyježdžal’i/ u nas to ńe// ja/ my raz z bratam čuć ńe zaduśil’i śa ot kśendza poxoval’i śa na p’ec/ paćežy žeby ńe pytałby śa/ nu a našy dźad`uk stary był i juš śont tak tu za p’ecam łuška/ a on na łušku koncu i śedźał tutaj/ a my poxovafšy śa na p’ecu l’ažel’i/ obydva z bratam// tam było juž odźeńa mamy žucona ta gorša/ tam paduš’k’i/ fšystko/ juš to pasłana łuš’k’i byl’i juš p’eŋkńe/ čysto/ juš jak i kśendzu/ kśendza čakal’i// nu i kśonc pšyšat tam da dziaduka gada/ to my i padl’eźl’i pad ta odzienia/ ńe sapal’i obydva/ jak’e tam byl’im/ muśi po p’eńć l’at byl’im/ može tak’e ot mal’utk’e// čuć vyl’eźl’i/ to byl’i očy zapuxšy/ čuć ńe zaduśil’i śe ot kśendza poxovafšy śe byl’i na p’ecu//